Onder de grond. De opgravingen in de Langestraat.
Terwijl wij met z’n allen aan het genieten waren van een overdaad aan champagne, van slechte (maar oh zo goede) muziek, van vervelende familieleden die je om 00.00 uur vieze kusjes willen geven die smaken naar nog viezere oliebollen met op de achtergrond het geknal van vuurwerk, brandden er op de Langestraat meerdere winkelpanden volledig uit. Voor een aantal ondernemers begon het jaar 2015 behoorlijk kut.
Hoe wrang het ook is, toch heeft deze brand letterlijk de weg (of vloer) geopend voor diepgravend archeologisch onderzoek naar de geschiedenis van Alkmaar. Want dat Alkmaar een rijke historie heeft weten we allemaal, dus des te leuker dat er de komende tijd even lekker in de grond kan worden gewroet.
Je bent er vast weleens langsgelopen. Door de hekken heen kan je de archeologen aan het werk zien, en op de informatiezuilen staan toelichtende verhalen over de opgravingen. Want het heersende beeld over archeologen is toch een beetje die stoffige oude man die ergens in Egypte naast een piramide met een kwastje een skelet ligt te kietelen. Of juist een soort Indiana Jones, de archeoloog die de hele wereld overgaat, en en passant ook nog even de wereld redt van nazi’s, buitenaardse wezens of een vreemde onsterfelijke hogepriester.
Ik vroeg aan de stadsarcheologe van Alkmaar, Nancy de Jong, hoe de opgravingen hier in Alkmaar in z’n werk gaan en waarom de opgravingen zijn. Ik ben benieuwd in hoeverre dit beeld strookt met wat ik hierboven schetste; Nancy, een vrolijke jonge vrouw heeft mijn beeld al aardig in de goede richting bijgesteld. “Wij werken met een graafmachine, die tot op centimeters nauwkeurig kan graven, en als we dan wat opsporen, dan gaan we zelf met de schep verder tot we er zijn”, vertelt Nancy. Met die kwastjes zie je ze dus niet zo snel zitten. Voor ons staat een emmer met allerlei servies. Hoewel het servies gebroken is, zijn de kleuren nog behoorlijk intact. Nancy: “Hier zien we kookpotten, pannen en ander servies, en als je naar de kleur kijkt zie je dat het lijkt op tapasborden, dus Spaans. Dat kan ons veel zeggen over uit welke tijd dit komt, maar ook over wat voor mensen hier woonden: welgestelde mensen in dit geval, want dit aardewerk was erg kostbaar.”
Maar Nancy en haar collega’s vinden meer mooie dingen. Onlangs was het wereldnieuws in Alkmaar dat er een stuk glas was gevonden bij de opgravingen. Dat was niet zomaar een stuk glas, maar een gravure gemaakt door Maria Tesselschade Roemersdochter Visscher, dochter van de rijke Alkmaarder Roemer Visscher. Waar vroeger de Ici Paris XL stond, stond toen haar huis. “Stiekem hoopten we hier al op”, vertelt Nancy. “In ons vooronderzoek, gedaan door vrijwilligers, hadden we er goede hoop op dat we iets van haar zouden vinden. Als je dan daadwerkelijk zoiets vindt, zo’n gravure van haar hand, dan is dat echt fantastisch. ”Op deze manier wordt de geschiedenis van Alkmaar tastbaar.
“Eigenlijk vertellen we de geschiedenis van Alkmaar in 3D.”
En Nancy hoopt op nog een ontdekking. Een heus stadskasteel. Dat was niet zo’n groot kasteel als we zien in Game of Thrones, maar meer een groot verstevigd pand met enorm zware stenen. Ook zoiets kan veel vertellen over de tijd en geschiedenis van Alkmaar. Nancy: “Er zijn veel aanwijzingen dat we een stadskasteel kunnen gaan vinden, achter bij de H&M. Het is onwijs spannend, want dat is ook het perceel we het laatste gaan graven.”
Zoals bekend, zijn deze opgravingen alleen mogelijk geworden door die vernietigende brand. Hierdoor zijn twee ondernemers zwaar gedupeerd. Weliswaar hebben ze wel weer hun winkels kunnen openen op andere locaties in de mooie Alkmaarse binnenstad. Maar helaas hangt hen alsnog een donkere wolk boven het hoofd. Vanwege een wet die zo absurd en Kafkaësk is geïnterpreteerd door de gemeente Alkmaar, moeten de ondernemers nu opdraaien voor een deel van de kosten van de opgravingen. Gelukkig sprong de VVD in de Tweede Kamer in de bres voor deze ondernemers, bij monde van (eveneens een Alkmaarder) Kamerlid Rudmer Heerema: “Dat archeologisch onderzoek loont zien we in Alkmaar, waar fantastische overblijfselen uit de oude mooie binnenstad boven de grond komen. Wat echter niet klopt is dat een ondernemer die al gedupeerd is door een enorme brand en alles is verloren, ook nog eens de kosten voor archeologisch onderzoek moet gaan betalen. Dat is fout, zo is de wet niet bedoeld en daar moet een oplossing voor komen.”
Aangezien dit alles nog loopt wordt dit artikel afgesloten met meerdere cliffhangers: Worden de ondernemers gered van het opdraaien van de kosten (we hopen het van harte!) en wordt er nog een stadskasteel gevonden in Alkmaar (we hopen het van harte!)? Hou de pagina van Shuffle in de gaten, want mocht er nieuws zijn dan zal daar uiteraard een post over verschijnen!