Badminton of Kunst? Lessen uit de Victoriefonds Cultuurprijs

Dit jaar prijkt dichteres Elly de Waard op de poster van de Cultuurprijs, maar ze vertelt Ronald Giphart, die de middag begeleidt, dat ze niet vaak werd herkend. Ze vindt de prijs belangrijk omdat je bij landelijke prijzen “steeds dezelfde gezichten ziet.” Hier is ruimte voor “ongekend talent.”

Ozan Aydogan mag je in ieder geval geen onbekend talent meer noemen in de spoken word-scene. Toch heeft hij met poëzie gebroken om zich op de Toneelschool volledig op acteren te storten: “Óp het podium gebeurt het. Al het werk: schrijven, regisseren, repeteren staat of valt op dat ene moment.” Kijk niet raar op als je hem over een paar jaar in een Amerikaanse serie of film ziet. Misschien komt de voorspelling van Tilly van der Poel van de Rabobank wel uit, dat hij de hoofdrol speelt in zijn zelfgeschreven en geregisseerde TV-serie over meester Ozan, de poëet die voor de klas staat. Een soort combinatie tussen Dead Poets Society en De Luizenmoeder? Hoe dan ook, deze jongen heeft ambities van Alkmaar tot Hollywood en ik voorspel dat hij ze gaat waarmaken.

 

Singer-songwriter Mikky Zomerdijk vertelt hoe ze de Jong Talent prijs in 2016 won. Toen ze de voicemail hoorde stond ze in de Efteling. Eerst geloofde ze het niet. Je geeft jezelf namelijk niet op voor deze prijs, maar wordt gescout. Het opende de deur naar een eigen theatertournee waarbij ze zelf in Theater De Vest stond, waar ze als klein meisje altijd heen ging. Helaas voor ons blijft talent niet altijd hier. Als een soort zendeling is Zomerdijk de nodige cultuur aan het brengen in Schoonhoven. Ze tipt: “Als kunstenaar moet je steeds ruimte in je leven maken om je eigen werk te blijven maken”.

In de Ruïnekerk raken geschiedenis en toekomst elkaar even als dichteres Elly de Waard met Giphart praat over een heuse ‘battle’ eind jaren tachtig tussen twee groepen De Nieuwe Wilden (vernoemd naar de vrouwenbloemlezing van De Waard) en de Maximalen, met Joost Zwagerman. Beide groepen  dichters schopten tegen de oudere generatie dichters en trapten de in hun ogen gesloten deur van de poëzie in om met podiumpoëzie een breed publiek te bereiken. De Waard: “Ze wilden er eerst vanaf zien, ik denk omdat ze – terecht – bang waren te verliezen in een kunstzinnig gevecht”. Maar het gebeurde én ontspoorde met porno acteurs op het podium en vredesduiven die een knokpartij uitlokten. Wat steek ik hieruit op? Het culturele leven van nu is veels te braaf!

Korte verhalen zijn gelukkig weer ‘in’. Ik las in rap tempo de verhalenbundel ‘Aan doodgaan dachten we niet’ van genomineerde Gerda Blees. In ieder verhaal komt de dood onvermijdelijk aanzetten. Toch blijft de bundel spannend, want, zo zegt ze zelf, de dood is “het kantelpunt waar je dichtbij komt wat leven eigenlijk is.” Het verhaal waaruit ze voordraagt speelt zich af in Castricum. Giphart haakt daarop aan hoe lezers soms het geschrevene verwarren met de realiteit. In zijn overwegend autobiografische roman ‘Ik omhels je met duizend armen’ voerde hij een andere vader op, die in het verhaal uiteindelijk homo bleek. Zijn eigen vader, hetero, werd niet gespaard van ongewenst commentaar.

Ik hou van de poëzie van de volgende genomineerde schrijver, Saskia Stehouwer. Ze maakt met de hand een dichtbundel die de composteerbak in kan. Tijdens haar oproefschrift kreeg ze een burn-out waardoor “lezen voelde alsof ik een nacht naar de kermis was geweest en daarna was overreden door een bus.” Door veel in de natuur te zijn, deed ze inpiratie op, begon gedichten te schrijven en ontving de prestigieuze C. Buddinghprijs voor haar bundel ‘Wachtkamers’. Nu werkt ze in een natuurwinkel en schrijft wanneer ze wil. Haar doel is mensen zachtjes te inspireren om anders te leven.

Uiteindelijk loopt schrijver van historische thrillers, Barry Smit, weg met de Cultuurprijs voor de Letteren 2018. Hij stopte ooit met zijn drukke baan als politiek campagnevoerder en maakte daarmee zoveel tijd vrij dat nu alweer zijn vierde boek in zes jaar uitkomt. ‘Bloedwonder’ speelt zich af in Alkmaar in 1890 en 1428. Zijn tip: “Als schrijven een strijd voor je is? Zoek een andere hobby!” Hij meent dat je je nooit hoeft te vervelen als je schrijft, omdat je jezelf steeds uitdaagt. Hij gaat trouwens weer aan een nieuwe baan beginnen, dus het romans produceren “zal wat minder snel gaan.” Wat hij met de 2.500 euro gaat doen? Semi-grappend: “Schulden aflossen.”

Van de Victoriefonds Cultuurprijs heb ik vooral opgestoken dat het ruimte maken voor je passie veel kan opleveren. “Kunst gaat de wereld redden,” schertst Giphart. “Of is het badminton?” vraagt hij aan Geert ten Dam, de voorzitter van de Cultuurprijs. Hij heeft hem namelijk gegoogled. Ten Dam: “It keeps you going”. Ik zeg: doe vooral wat je hart ingeeft en deel het met de wereld, want in deze verhardende tijden kunnen we alle verzachtende middelen gebruiken.

Tot slot, een gedicht uit ‘Wachtkamers’ van Saskia Stehouwer, om het leed dat schrijven heet te verzachten:

na twee ontsnappingspogingen

liet het huis zijn hoofd hangen

en weigerde te spreken

een theekop de enige getuige

van een traag uitgebraakt lied

rond middernacht

stop voor je de laatste druppel

uit je sinaasappels hebt geperst

en ga zitten

glijdt door het gras naar je toe

flard verhaal

vliegtuig dat een trein kruist

in de lucht tussen jou en je opdracht

regen tikt mensen aan

die het niet verdienen

je valt in slaap

een wang in de lucht

de ander moeizaam op zoek

naar contouren

ze vonden hem langs de kant

van de weg

diep in gesprek

het was een vuile winter

vol bevroren schapen

Ook iets te melden over Alkmaar? Schrijf voor Shuffle!