Bij Hugo (33) ging de knop om; zijn schulden wil hij weg

Hugo (33) heeft jarenlang geen rekeningen betaald. Hij was suïcidaal, verwachte niet oud te worden en verliet de wereld liever met schulden dan met een leven lang werken. Hij dacht: ‘Jullie kunnen lang wachten op je geld, van mij krijgen jullie niets.’ Zijn pretogen zijn aanstekelijk en vriendelijk. Hij straalt uit geen kwaad in de zin te hebben. Des te meer reden dat zijn verhaal mij shockeert.

Nooit gewerkt

Tot zijn 32^e heeft Hugo nooit gewerkt voor zijn geld. Hij sukkelt maar wat aan en laat rekeningen oplopen. Ondertussen heeft hij last van een depressie. Ook is hij bezig met euthanasie. Dan overlijdt zijn moeder plotseling. De heftige emoties die dat teweeg brengt, zorgen voor psychoses in plaats van tranen. Tijdens deze instabiele periode komt het telefoontje van zijn broer, die een lumineus plan heeft. Iets dat nog vaker zal gebeuren en nooit voor een goede afloop zal zorgen. Het ‘lumineuze plan’ brengt Hugo in de problemen, waardoor hij de draad van zijn leven kwijtraakt en aan de drugs raakt. Uiteindelijk belandt Hugo op het politiebureau, nadat een compleet arrestatieteam hem met veel bombarie van de A4 trekt. Hij moet in voorarrest.

Ik ben amper vijf minuten binnen, als Hugo dit deel van zijn levensverhaal al op tafel heeft gelegd. Hij loopt naar de keuken om wat te drinken voor mij te halen. Ik aai de kat en knipoog naar zijn tweejarige dochter die mij nieuwsgierig aankijkt. Als Hugo terugkomt, hervat hij zijn verhaal.

Zelfmoordpoging op het politiebureau

Op het politiebureau probeert Hugo zelfmoord te plegen. Zelf weet hij daar niets meer van. Wel kan hij zich herinneren dat hij gereanimeerd werd. In flashbacks komt dat nog wel eens terug. Het is niet de eerste zelfmoorpoging van Hugo. Zo is hij al eens in een GGZ instelling terecht gekomen, nadat hij langs het spoor is weggehaald. De depressie die hieraan ten grondslag ligt, is ontstaan tijdens zijn jeugd. Hugo is opgegroeid met zijn moeder, die alleen moest rondkomen en tegelijkertijd voor twee kinderen moest zorgen; Hugo’s vader is op jonge leeftijd overleden. Op zijn 9^e gaat Hugo voor het eerst in therapie.

Verborgen boodschappen

Flashforward naar het politiebureau, de reanimatie. Hugo overleeft. Nog steeds in voorarrest, krijgt Hugo verborgen boodschappen. Persoonlijke bedreigingen, verstopt in woordzoekpuzzels. Het valt Hugo op, dat de boodschappen altijd overdag komen. Nooit ‘s avonds, als hij zijn medicatie krijgt. Hij ziet in dat het niet echt is, en trekt aan de bel. Zijn medicatie wordt aangepast om de psychoses te remmen. Ook wordt er gestart met therapie, zowel voor de zijn depressie als voor zijn suïcidale neigingen.

Huis van bewaring

In het huis van bewaring komt het keerpunt. Tijdens een telefoongesprek vertelt zijn vriendin dat ze zwanger is. Hierdoor verandert er iets in Hugo. ‘Ik vond dat ik geen keuze meer had. Ik werd vader, ik moest moet verantwoordelijk nemen.’

De medicatie slaat aan. De suïcidale gedachten verdwijnen niet, maar de neigingen wel. En hij besluit: de schulden moeten worden afbetaald. Hugo moet gaan zorgen voor een inkomen.

Hulp van de gemeente

Na zijn voorwaardelijke vrijlating, krijgt Hugo hulp van GGZ en van gemeente Alkmaar. Hij krijgt een huis toegewezen, een bijstandsuitkering, en inrichtingsgeld. ‘Je moet het uiteindelijk toch echt zelf doen, maar de hulp van de gemeente maakt het wel mógelijk. Een ingericht huis en geld om te kunnen leven is wel de basis om te kunnen revalideren vanuit een depressie. Dus ja, de gemeente heeft zeker geholpen.’

Tegen anderen met schulden wil hij zeggen: ‘Je moet wel zelf bellen. Alleen dan kan de gemeente in actie komen.’ En zo is het ook met de GGZ. Hugo: ‘GGZ helpt, als je geholpen wíl worden. En als je doet wat ervoor nodig is. Niet iedereen is er klaar voor. Ik heb er zelf echt lang over gedaan, om dat te beseffen. Mijn vriendin hebben ze keihard laten vallen. Tja, ze was te passief. Een hulpverlener kan het niet vóór je doen.’

Deurwaarders

Hugo vindt het belangrijk dat de samenleving zich beseft, dat schulden heel hard kunnen gaan. En ook, dat ze een oorzaak hebben. Over het eerste: hij vindt het niet eerlijk hoe het gaat met deurwaarders. Een rekening kan door administratiekosten en dergelijke, zo oplopen tot honderden euro’s. ‘Terwijl deurwaarders, die doen precies niks hè. Ze sturen een brief, ze bellen je op, ze zitten je half te bedreigen, voor de rest niets. Zeker nu: zij werken ook thuis! Er zijn dus geen dure kantoren, haha. Maar het is gewoon bizar. Ik sta onder bewind en toch blijven deurwaarders mij gewoon bellen. Dat hoort niet.’

Oplichters

Wat betreft oorzaken maakt Hugo het onderscheid tussen oplichters, en mensen die schulden hebben opgelopen door psychische redenen. In welke categorie hij dan valt, vraag ik hem. Aan zijn blik zie ik, dat hij zichzelf niet helemaal vrijwaart. Maar met oplichters bedoelt hij de echte grote boeven. De mensen die, soms meermaals, een BV oprichten voor een slinks trucje. Ze maken schulden met hun bedrijf en verdienen daarmee goud geld dat ze onder hun matras verstoppen. Het  bedrijf wordt vervolgens failliet verklaard. De schulden komen niet op hun naam. Ze komen wel in de schuldsanering, maar na drie jaar is dat klaar. ‘Voor een miljoen wil ik ook wel drie jaar in de schuldsanering’, grapt hij.

Wijze les

Nu hij zelf vader is, begrijpt hij pas waarom zijn moeder bepaalde keuzes maakte. ‘Mijn moeder werkte voor gemeente Alkmaar als systeembeheerder. Ergens anders kon ze gemakkelijk meer geld verdienen. Ik begreep niet waarom ze voor de gemeente bleef werken. Nu snap ik het. Als je kinderen hebt, ga je liever voor stabiliteit.’ Een wijze les die Hugo heeft geleerd: je moet je druk maken om geld, als je het hebt. Niet als je het niet hebt. Dan ben je te laat.

Twee banen

Hugo gaat nu bewuster met geld om, omdat hij aan een toekomst wil bouwen. Een huis kopen, dat soort dingen. Daarom heeft hij inmiddels twee banen. Hij is bezorger en hij werkt in de bouw. ‘Ik zorg voor mijn gezin. Het streven is om dit jaar schuldvrij zijn.’

Hugo komt terug op zijn eerdere opmerking. ‘Ik zei altijd: jullie kunnen lang wachten op je geld. Nu zeggen zij: We hebben gewacht! Haha!’

Pretogen

Ik zie weer diezelfde pretogen. Ik zie iemand die accepteert dat hij in een lastige situatie zit, omdat hij het er zelf naar gemaakt heeft. Iemand die vastberaden is om gedane zaken, ongedaan te maken. Koste wat het kost. Zonder klagen, maar met een lach.

‘Als kind keek ik naar mijn moeder en dacht ik: zij heeft de antwoorden, maar ze vertelt het me niet. Nu besef ik, zij had ook niet de antwoorden. Zij deed gewoon, waarvan zij dacht, dat dat het beste was. En dat is goed genoeg. Er is niemand met antwoorden. Door dat besef heb ik nu meer vertrouwen in mezelf.’

‘Voor iedereen geldt: Je moet het zelf doen. En het begint met dóen. Geen schema’s maken, geen plannen voor morgen. Nu.’