Binnenloeren in huize De Dieu

De stad Alkmaar kent vele verborgen historische pareltjes. Vaak raas je er nietsvermoedend voorbij en soms spot je er eentje. Dat had ik bij De Dieu. Een statig oud pand aan de Langestraat, waar nu een exclusieve herenclub in huist. Als ik daar op een middag weer loop, glijden mijn ogen langs het winkelend publiek naar de statige voordeur en grote ramen. Ik voel een golf van nieuwsgierigheid. Wat is het verhaal eigenlijk achter dit pand? Wie hebben hier gewoond? Nieuwsgierig start ik een onderzoekje, want hier wil deze Shuffelaar wel een keertje binnenloeren.

Tekst: Dionne Pekel / Fotografie: Marcel Prager

Via via kom ik in contact met Astrid Tromp, Facility Manager van deze huidige herensociëteit. Zij nodigt mij uit voor een kop koffie én een rondleiding. Yes! Als snel blijkt dat Astrid zich met veel passie over het pand ontfermt. En die heren? “Ik verzorg hun natje en droogje en zorg dat de boel netjes blijft. En geloof me, dat is soms wel nodig”, grapt ze lachend.

Het pand is sinds 2014 in het bezit van een club mannelijke ondernemers. Zij gebruiken het voor werk, afspraken en bijeenkomsten. Maar dragen ook bij aan het onderhoud ervan. “Dat is soms een flinke en dure klus”, vertelt Astrid. “Als we iets laten doen, moet het natuurlijk goed. Het is een monumentaal pand, heel oud en dus kwetsbaar. We blijven bezig en ik ben echt streng. Mensen gaan soms gewoon met hun vingers overal aanzitten. Dat mag en kan echt niet.”

Het huis van Carel & Anna

Terwijl ik de imposante hal doorloop begint Astrid te vertellen. “Dit pand is in 1744 gebouwd in opdracht van meneer Carel De Dieu en zijn vrouw Anna de la Croix. Zij woonden eerst in Amsterdam en verhuisden naar Alkmaar, omdat Carel De Dieu toetrad tot het vroedschap van Alkmaar en burgemeester werd. Hij is dat overigens 20 keer geweest samen met anderen, want burgemeester was je in die tijd niet in je eentje. Het stel had geen kinderen en het pand is door de sociëteit naar deze mensen vernoemd.”

In het hele gebouw zie ik rijk versierde wanden, plafonds en indrukwekkende schouwen. Het is alsof je een andere tijd binnenwandelt. “Het pand is ontworpen door architect Jean Coulon en in het huis zie je overal de rococo-stijl”, vertelt Astrid. “Dit kun je zien door de rijke brocante krullerige stijl. Het komt overal terug.” Waarom rococo? Het antwoord is simpel. “Dat was in die tijd helemaal hip”, vertelt Astrid.

Tot 1944 een woonhuis

Het pand is na de familie De Dieu door verschillende vooraanstaande families bewoond, waaronder de burgemeestersfamilie Fontein Verschuur en de familie Van der Feen de Lille, de laatste bewoners. De toenmalige vrouw des huizes heeft hier na het overlijden van haar man nog tot 1944 gewoond. Moet je je voorstellen, 750 m² in je eentje, midden in de binnenstad!

In 1947 werd De Dieu gekocht door het Hooge Huys en heeft het tot 2014 gediend als kantoor. Astrid werkte toen in het pand als administratief medewerkster. Vanaf 2014 is zij voor de heren gaan werken.

Oog in oog met de bewoners

Wat mij opvalt is dat door het hele pand schilderijen en foto’s van de bewoners hangen. Dat is indrukwekkend en dat geeft een menselijke sfeer. Zo hangen meneer en mevrouw De Dieu in het indrukwekkende houten trappenhuis. Eenmaal op de eerste verdieping sta ik oog in oog met de laatste bewoonster die op de foto aan een rijkgevulde tafel zit, omringd door familie en bediendes; een chique tafereel.

Hoewel het interieur op de eerste verdieping refereert naar de oude tijd, is hier de moderne tijd duidelijk aanwezig met o.a. een vergaderzaal, een tv-kamer en tot slot een rokersruimte die Astrid de mancave noemt. Ik snap meteen waarom. Terwijl de sigarenlucht op onze kelen slaat, wijs ik in de mancave naar een schilderij aan de muur. Inderdaad blote tieten, maar wel subtiel kunstzinnig afgebeeld. We schieten in de lach. “Tja, die mannen hé.”

De tweede verdieping is helaas niet toegankelijk. Astrid: “Boven is het nog een rommeltje en hebben we nog niks gedaan. Het plan is om dit in de toekomst nog op te knappen.”

Het spektakelstuk van De Dieu

Het spektakelstuk van De Dieu om te zien is toch wel de zondagse kamer beneden. Voor een groot gedeelte verkeert die nog in originele staat en dat is gaaf, want dit huis is dus altijd in particulier bezit geweest en heeft zo de nodige aanpassingen van haar bewoners doorstaan. “De achterkamer lag helemaal in puin door verval”, vertelt Astrid. Daar is nu niets meer van te zien. De schouw is ook hier op zijn zachtst gezegd indrukwekkend. Ze hadden echt wel stijl toen!

Ook zijn er nog een heleboel mysteries. “We komen steeds weer iets tegen dat we nog niet wisten, zo zijn we erachter gekomen dat in die hoek (wijzend naar de rechterhoek in de achterkamer) een kleine ruimte heeft gezeten om pruiken te poederen. Mensen komen soms zelf naar ons toe vanwege hun studie, maar we schakelen ook zelf onderzoekers in”, vertelt Astrid.

De voorste kamer aan de kant van de Langestraat is echt imposant. “Door kleurenonderzoek zijn we erachter gekomen dat wat nu gebroken wit is, eigenlijk allemaal donkerrood geschilderd was. Daardoor kwamen de schilderingen op de muren heel mooi uit. Die waren toen veel lichter overigens. De stijl die je ziet is eigenlijk wat je noemt naar Italiaanse stijl geschilderd. Zie het als een soort fantasielandschap.” De kwaliteit van de schilderingen is nog heel goed en dat is wederom tof om te zien.

Een selfie à la 18e eeuw

Ik wijs naar een grote schildering van een man en een vrouw. Wie zijn dat? Astrid: “Dat zijn De Dieu’s zelf.” Ze pakt er een kleine prent bij en houdt die ernaast. “In feite hebben meneer en mevrouw De Dieu zich laten Photoshoppen in een bestaande prent.” Een soort historisch gemanipuleerde selfie dus.

Dan valt mijn oog op een schildering van twee kinderen. Maar die hadden ze toch helemaal niet? “Dit zijn de kinderen van de broer en schoonzus van meneer De Dieu. Aangezien zij zelf geen kinderen hadden, werd het burgemeestersambt van meneer De Dieu overgedragen op zijn neefje. Dat kon in die tijd nog”, vertelt Astrid.

En heeft dat neefje hier dan ook gewoond later? Astrid: “Nee, meneer De Dieu heeft beide kinderen overleefd. Hij werd 81 jaar, zijn vrouw overleed eerder. Samen liggen ze in de Grote Kerk. Je kunt hun graf nog steeds bezoeken.”

En zo eindigt mijn rondleiding in dit bijzondere pand. Als ik mij later weer in het winkelend publiek meng, denk ik nog na over de interessante geschiedenisles die ik zojuist van Astrid gehad heb. Nieuwsgierig kijk ik om mij heen. Alkmaar barst van de mooie plekken met elk een eigen verhaal.

So what’s next? 😉