Shuffle bespreekt taboe: eenzaamheid onder jongeren (artikel)

‘Eenzaamheid?’ herhaalt een vlotte meid van 16 jaar de kern van de vraag bedenkelijk. ‘Dan denk ik toch vooral aan ouderen,’ zegt ze. ‘Oké, maar wat nou als blijkt dat meer dan 45% van de jongeren in Alkmaar zich regelmatig eenzaam voelt?’ wordt haar voorgelegd. ‘Nee toch? Jeetje! Zoveel?!’ roept ze vol ongeloof.

Geschreven door: Senna Brammer

Onderscheid in eenzaamheid

45,2% van de Alkmaarse jongeren voelt zich matig tot ernstig eenzaam. Dit blijkt uit de Jongvolwassenenmonitor 2019, een onderzoek van Onderzoeksbureau Noord-Holland-Noord naar gezondheid en leefstijl onder jongvolwassenen van 16 tot en met 25 jaar. Er wordt onderscheid gemaakt tussen sociale en emotionele eenzaamheid en matige en ernstige eenzaamheid. Siona Oosterkamp (38), oprichtster van you-ontmoeten.nl, legt het verschil uit.

‘Als je gemakkelijk uit een eenzame periode kunt komen, wordt dat matige eenzaamheid genoemd. In dat geval is het niets meer dan een ontzettende nare ervaring,’ zegt Siona. ‘Echter, wanneer de eenzaamheid maanden tot jaren aanhoudt, is er sprake van ernstige eenzaamheid. In dit geval treedt er een serieuze hersenverandering op, waardoor je achterdochtig wordt en bepaalde sociale vaardigheden verliest.’

Dan is er nog een verschil tussen sociale en emotionele eenzaamheid. ‘Sociale eenzaamheid is het ontbreken van een sociaal netwerk. Denk hierbij aan weinig vrienden of een matige band met de familie. Emotionele eenzaamheid is daarentegen het gemis van een connectie met de juiste mensen. Je kunt dan nog zoveel mensen om je heen hebben, als je een hechte band met één of meerdere personen mist, kun je je ontzettend alleen voelen,’ zegt Siona.

CIJFERS OP EEN RIJTJE:

• 34,3% is matig eenzaam
• 10,9% is ernstig eenzaam
• 14,8% is ernstig sociaal eenzaam
• 21,4% ernstig emotioneel eenzaam

“Kunnen ze wel lezen en schrijven?”

Voor een van de grote uitjes zou Siona met de jongeren een kijkje nemen achter de schermen van een groot bedrijf. ‘Toen ik op voorhand langsging om het een en ander door te nemen, vroeg de bedrijfsleider: “kunnen de jongeren eigenlijk wel lezen en schrijven?”. Hoewel ik weet dat zoiets met goede bedoelingen gevraagd wordt, maakt het tóch weer pijnlijk duidelijk wat voor stigma er op eenzaamheid onder jongeren rust.’ zegt ze.

Een bepaalde onwetendheid is ook voelbaar aanwezig onder het winkelend publiek op de Langestraat. Er wordt hen gevraagd naar hun houding tegenover eenzaamheid. De associatie die het woord ‘eenzaamheid’ oproept is steevast ‘ouderen’ of ‘bejaarden’ en wanneer er gevraagd wordt om een percentage te schatten van het aantal eenzame jongeren in Alkmaar, gokt men stelselmatig onder de 20%. Juist ja, klapperende oren wanneer men hoort dat dit percentage maar liefst 45,2% bedraagt.

Lang leve de lol

Het taboe rondom eenzaamheid doorbreken? Dan zullen we volgens Siona moeten erkennen dat eenzaamheid vaak niet voortkomt uit vrije wil. ‘Het is iets dat iedereen kan overkomen. Aan het eind van de dag zijn eenzame jongeren ook maar gewoon hele normale mensen.’

Dat wordt meer dan duidelijk na een openhartig gesprek met Marco (29) en Rianne (33). De twee Alkmaarse jongeren dealen dagelijks met de stigma’s, de onwetendheid en het taboe. Zij zijn zo stoer om een boekje open te doen over de rol van eenzaamheid in een levensfase die volgens velen in het teken hoort te staan van ‘lang leve de lol’. Marco en Rianne vertellen onder andere over een emotionele bitch slap, alleen naar de kroeg gaan en besmettelijke ongelukkigheid.

Voorliefde voor slappe vergelijkingen

‘Marco! Je kunt lezen, schrijven en je bent nog iets te jong om bejaard te zijn. Leg eens uit?’

Marco: “Eenzaamheid komt voor bij jongeren in alle soorten en maten, maar het is doorgaans heel gemaskeerd. Ik denk dat dat komt door een combinatie van schaamte vanuit de jongeren en onwetendheid vanuit de maatschappij. Als je zelf nooit eenzaamheid hebt ervaren, is het moeilijk om het bij anderen te signaleren.”

‘Schaamte, zeg je. Waarom schaamte?’

Marco: “Persoonlijk heb ik nogal een maf karakter. Als ik eenmaal aan de praat met je raak, lul ik de oren van je kop. Maar ik blijf het lastig vinden om me kwetsbaar op te stellen. Als ik me op mijn gemak bij iemand voel, verdwijnen mijn schaamtebarrières stap voor stap. Het is dan makkelijker om over de eenzaamheid te praten. Toch komt de schaamte snel weer om het hoekje kijken wanneer blijkt dat het moeilijk is voor anderen om zich in te leven. Je wil niet weten hoe vaak mensen opmerkingen maken als “Hoe kan jij nou eenzaam zijn? Je bent zo’n toffe gozer!” Dan krijg ik een beetje het gevoel alsof ik iets niet goed doe.”

‘Hoe beantwoord je die vervelende “Hoe kan jij nou eenzaam zijn?”-vraag dan?’

Marco: “Bij mij speelt onzekerheid een hele grote rol. Voordat ik op mijn 18^e begon met blowen, stond ik zo sterk als een fort. In de periode dat ik elke dag blowde heb ik mezelf volledig buiten mijn sociale vaardigheden gezet en daar is mijn gevoel van eenzaamheid begonnen. Ik heb simpelweg de fout gemaakt om dat sterke fort volledig af te breken.”

‘Mooi metafoor.’

Marco, lachend: “Ik ben van de slappe vergelijkingen.”

Het gezicht van eenzaamheid

‘Rianne, welk antwoord heb jij klaarliggen als mensen vragen hoe het komt dat jij je eenzaam voelt?’

Rianne: “Eigenlijk heb ik niet echt een antwoord klaarliggen. Weinig mensen weten van mij dat ik me vaak eenzaam voel. Ik praat er niet zo graag over, omdat ik het idee heb dat mensen het een vermoeiend onderwerp vinden. Het is ook iets vrij onbekends voor de meesten. Kijk bijvoorbeeld op Instagram en in één oogopslag zie je hoe leuk iedereens leven is. Bijna alsof eenzaamheid en ongelukkigheid besmettelijk zijn en niemand er iets mee te maken wil hebben.”

‘En als ik jou nu vraag hoe het komt dat jij je eenzaam voelt?’

Rianne: “14 jaar geleden heb ik een hersentumor gehad. Ik was toen 20 jaar oud, bezig met een opleiding en een leuk bijbaantje en ik onderhield een druk sociaal leven. Terwijl ik de ene dag nog in de schoolbanken zat, werd ik de volgende dag geopereerd. De operatie is gelukkig goed gegaan, maar er wordt je niet verteld hoe je leven er daarna uit komt te zien.

Ik ben aan het werk gegaan, maar had toch veel gezondheidsproblemen overgehouden aan mijn operatie. Daarom was niet mogelijk om het werk vol te houden. Ik heb al mijn energie nodig om de dagelijkse dingen te kunnen doen.”

‘Wat doet dat perspectief met een 20-jarige?’

Rianne: “Je toekomstbeeld valt compleet in het water. Doordat ik niet kan werken, sta ik praktisch buiten de maatschappij. Ik kan niet meepraten als mensen het over werk hebben en overdag zijn mijn vrienden druk. Dat geeft wel een eenzaam gevoel. Ook vraag ik me ’s ochtends af wat de dag gaat brengen, vaak voelt het alsof ik geen doel heb.”

‘Wanneer krijgt eenzaamheid echt een gezicht voor jou?’

Rianne: “Voor mij is de essentie van eenzaamheid een beetje thuis zitten en contactloos met de buitenwereld zijn. Eenzaamheid krijgt echt een gezicht als ik bijvoorbeeld zie dat vriendinnen op stap zijn geweest, terwijl ik thuis zat. Ik vind het meer dan logisch dat je niet altijd met dezelfde meiden op stap gaat, maar op zo’n moment is dat is dan toch een kleine jaloezie vanuit mij. Ook voel ik het een extra beetje als ik terugkom van het ziekenhuis en ik mijn resultaten met niemand kan delen of wanneer ik op sociale media zie dat iedereen leuke dingen doet.”

Hoe ga je om met eenzaamheid?

Rianne  “Het is een uitdaging met weinig energie, maar toch sport ik heel graag. Door goed op mijn voeding te letten en gezonde supplementen te nemen, kan ik tegenwoordig steeds vaker naar de sportschool. De perfecte manier voor extra endorfine! Daarnaast heb ik een heel lief hondje. Hij betekent alles voor mij en zorgt voor zoveel blije momenten in mijn leven.”

Zonder bouwplan, steen voor steen

‘Marco, hoe ging het vervolgens met het sterke fort?’

Marco: “Rond mijn 23^e kwam een van mijn beste vrienden naar me toe. “Wat zie je eruit, jongen. Je was altijd mijn voorbeeld, maar nu ben je niet om aan te zien,” zei hij. Dat was echt een emotionele bitch slap. Auw.Die voelde ik, en hard ook. Redelijk snel daarna ben ik gestopt met blowen en sindsdien probeer ik het fort – zonder bouwplan, steen voor steen – weer op te bouwen.”

‘Hoe ziet dat eruit, het fort weer opbouwen?’

Marco: “De afgelopen 1,5 jaar ben ik 40 kilo afgevallen. Dat heeft me veel zelfvertrouwen gegeven. Ik heb al vaker pogingen ondernomen tot fanatiek fitnessen, maar die eindigden meestal in het sponsoren van de sportschool. Het moment dat ik anderhalf jaar geleden mijn pinpas in het pinapparaat stak om officieel een abonnement af te sluiten, dacht ik ‘als je er nu niet voor gaat, verdien je het om in je eigen zelfmedelijden te koken.’ Ik voelde aan alles: dit keer was het anders.”

‘Je hebt veel zelfkennis, maar bent ook best wel hard voor jezelf.’

Marco: “Klopt. Ik heb ervaren dat het geen zin heeft om het op iets anders te gooien. Mijn grootste kracht is om aan mezelf te werken en mijn eigen progressie te volgen. Ik heb een aantal goede vrienden om mij heen, maar die hebben natuurlijk ook hun eigen leven. Het eenzame gevoel van ‘nu wil ik echt even iemand om me heen’ terwijl je alleen bent, is nog altijd met regelmaat aanwezig. Uiteindelijk motiveert dat mij wel om de uitdaging op te blijven zoeken om het beste in mezelf naar boven te halen. Mijn streven is om dit jaar eens een keer alleen naar de kroeg te gaan.”

‘Wat heb je ervoor nodig om dat te bereiken?’

Marco: “Een flinke dosis lef!’

‘Heb je nog een slappe vergelijking om mee af te sluiten?’

Marco: “Vergeet niet: om twee stappen vooruit te gaan, moet je soms één stapje terug zetten.”

Bron: gezondnhn.nl