Deel één van een tweeluik over Alkmaarse straatjongeren en de nieuwe inloopvoorziening.

Alkmaarse jongeren op straat

In Alkmaar is het een groeiend probleem: Jongeren zonder vaste verblijfsplaats. Je zult het eerste denken aan daklozen; zij die geen huis hebben. Zij slapen op straat of hebben – op de nachten dat het meezit – een bedje op de nachtopvang aan de Jan de Heemstraat. Maar niet alleen deze straatjongeren vallen onder bovengenoemde groep. Zo zijn er zogenaamde ‘bankhoppers’, die elke nacht bij een (andere) kennis op de bank slapen. Of jongeren met een onveilige woonsituatie. Zoals een crackpand. Of thuis bij ouders, maar dan wel in een situatie die eigenlijk totaal niet houdbaar is. Al deze jongeren zijn overdag bijna altijd op straat. Als je goed oplet, weet je op den duur wel waar je ze doorgaans kunt vinden.

1-0 achterstand

Waarom de jongeren in deze situatie terecht zijn gekomen, is voor iedere jongere anders. Soms waren er al problemen in het gezin, voordat de jongere zelf geboren was. De jongere begint dan al met 1-0 achterstand. Saskia Meijer, trajectbegeleider in de verslavingszorg, beschrijft een voorbeeld dat ze heel veel tegenkomt: ‘Beide ouders kampen met verslavingsproblematiek. Een kind, dat vanaf zijn zesde al volledig voor zichzelf zorgt, omdat zijn ouders niet beschikbaar zijn voor zorg. Dat betekent: Zelf je kleding uitzoeken, zelf naar school toe lopen, zelf eten maken. Zelf bedenken wat je wil. Een kind van tien zal ook broertjes en zusjes naar school brengen, en water aanbieden aan moeder die 24 uur per dag laveloos op de bank ligt.’

Sommige van deze kinderen groeien op tot een jongere die het lukt om, met therapie, een redelijk normaal leven te leiden. Dit geldt helaas niet voor iedereen. ‘Er zijn jongeren die op hun 13^e al verslaafd waren, omdat hun ouders ook altijd dronken en ze op hun 10^e hun eerste biertje kregen. Dat de ouders fysiek niet toegankelijk voor zorg waren, betekent ook dat ze emotioneel niet toegankelijk waren. Dus de jongeren hebben nooit geleerd om medeleven of empathie te hebben, of manieren: hoe ga je om met mensen. Hoe heb je geduld, hoe ben je beleefd. Hoe krijg je dingen voor elkaar. Dat doen jij en ik, omdat we dat geleerd hebben en omdat we dat gewend zijn. Maar zij hebben echt geen idee. Zij vertonen antisociaal gedrag, omdat zij gewoon nooit hebben geleerd hoe het ook anders kan.’

Zwaar geschut komt te laat

Volgens jeugdbehandelaar en projectleider Paul Kreemers heeft de manier waarop jeugdzorg geregeld is in Nederland, ook een aandeel: “De laatste jaren, onder andere door de decentralisatie van jeugdzorg, is de neiging om zorg goedkoop te houden een steeds grotere rol gaan spelen. Sindsdien wordt altijd eerst lichte zorg ingezet. Zwaarder geschut komt pas als de problemen zichtbaar erger worden. Dus de kracht van de zorg loopt altijd achter op de ernst van het probleem. Nu, vijf jaar na de decentralisatie, zijn de gevolgen hiervan merkbaar.”

Inloop, een plek waar je gewoon even kan ‘zijn’

Goed nieuws is er ook: Reakt werkt samen met de gemeente om een inloopvoorziening voor deze Alkmaarse jongeren op te zetten. Paul: “Op de inloop kunnen de jongeren vrijblijvend binnen lopen. In de eerste instantie is het een plek, waar ze even kunnen ontspannen en waar ze niets hoeven.”
Een kast met dvd’s, een boksbal en een tafelvoetbaltafel zullen zorgen voor een plek waar de jongeren zichzelf kunnen zijn. De jongeren mogen langskomen om hun telefoon op te laden, een kopje koffie te drinken, of om gewoon even op de bank te liggen. En als ze iets willen, zoals werk zoeken of een ander (klein) stapje in de goede richting, dan zijn er mensen die kunnen helpen.

Hoop op een betere toekomst, en vertrouwen daar te kunnen komen

Volgens Paul hebben jongeren in een moeilijke situatie twee dingen nodig: hoop en vertrouwen. “Hoop op een betere toekomst, en vertrouwen dat ze daar kunnen komen. De inloop helpt jongeren om in beweging te komen, waardoor de hoop en het vertrouwen beginnen te bloeien.” Waar zijn de jongeren verder bij gebaat; is er iets dat de gewone Alkmaarder kan doen? Paul: “Misschien ken je iemand die in een soortgelijke situatie zit? Maak eens een praatje, zoek toenadering van mens tot mens. De jongeren hebben vooral contacten die te maken hebben met de situatie waarin ze zitten: ze hebben contact met dealers, criminelen, slachtoffers, hulpverleners en andere jongeren die in eenzelfde situatie zitten. Maar gewóón contact, waarbij het niet draait om het helpen, gewoon warm contact van mens tot mens: Dat draagt ook bij aan een beetje meer hoop en vertrouwen.

Bankjes

Ik denk aan de bankjes. De bankjes, zowel rond het centrum als in de Rekerhout, waar ik vooraf al weet wat ik er aan zal treffen. En waar ik, als ik er langs loop, mijn blik niet op durf te laten rusten. Ik sta stil bij de vraag of het angst is, of dat het is omdat ik me geen houding weet te geven. Een beetje van beide, besluit ik. En ik besluit: de volgende keer kijk ik wel. En zal ik ze gewoon begroeten. Het is een begin.

Lees hier deel twee wat gaat over een nieuw inloophuis voor Alkmaarse jongeren zonder slaapplaats.